SZYBKI KONTAKT

ASPEKT - Centrum Diagnozy i Terapii Dziecka i Rodziny

  • ul. Ryżowa 45a lok. 102
    02-495 Warszawa 
  • tel.: 605571268
    (Proszę o sms - oddzwaniam)
  • e-mail: kontakt

Kobiece A-spekty - Blog

2020-11-23
Zespół unikania patologicznego (PDA) – częsty profil zachowań w kobiecym spektrum - IV część
Zespół unikania patologicznego (PDA) – częsty profil zachowań w kobiecym spektrum - IV część
Kategoria:   kobiece a-spekty

4) Duże zdolności do naśladowania i udawania kogoś – wchodzenie w rolę

Dziewczynki oraz kobiety ze spektrum mają dużą zdolność do wchodzenia w różne role. Bacznie obserwują otoczenie, obserwują swoje koleżanki i starają się je naśladować. Mają przekonanie, że naśladowane zachowanie innej osoby jest zachowaniem właściwym, odpowiadającym na oczekiwania społeczne. Że osoba, którą przyjęły jako wzorzec, jest oczekiwanym przez innych ludzi wzorcem zachowania.

Do pewnego momentu i w pewnych sytuacjach osoby z PDA mogą czuć się wygodnie i bezpiecznie podczas odgrywania ról i podczas udawania – niekiedy nawet robią to w naprawdę skrajny sposób, sprawiając wrażenie, jakby próbowały być inną osobą – nie sobą. Często nie poprzestają jedynie na naśladowaniu, ale rozszerzają repertuar zachowań obserwowanych u innej osoby o nowe elementy zauważone u kogoś innego – tworzy nową „postać”. Problem polega na tym, że te naśladowane cechy i zachowania widziane u innych osób nie zawsze są spójne z możliwościami i potrzebami osoby z PDA.

Odgrywanie innej osoby jest częścią strategii sprawowania kontroli i/bądź unikania oczekiwań społecznych. Kiedy osoba z PDA zaangażuje się w scenariusze odgrywane z innymi ludźmi, będzie prawie zawsze starała się kierować przebiegiem sytuacji. Często robi to w sposób bezwzględny, nie zważając na pojawiające się przejawy niezadowolenia u innych osób – a to z kolei może powodować konflikty.

5) Opóźnienia językowe

Zdecydowana większość dzieci z profilem PDA jest lub była opóźniona w jakimś aspekcie wczesnego rozwoju mowy i języka. Zazwyczaj nie współwystępuje z tymi opóźnieniami obniżenie zdolności intelektualnych – zachowany jest zazwyczaj wysoki intelekt i dobrym poziom uczenia się.

Bardzo często osoby z profilem PDA mają trudności z tworzeniem dłuższych wypowiedzi, budowaniem opowieści/narracji zwłaszcza na narzucony temat - stąd moje pacjentki często „nie lubią języka polskiego”, a pisanie wypracowań jest dla nich koszmarem mimo że niejednokrotnie same tworzą opowiadania, powieści, scenariusze.

Osoby o profilu PDA w komunikacji społecznej, wtedy, gdy czują się bezpieczne, wykazują bardziej akceptowalne społecznie formy wykorzystania kontaktu wzrokowego oraz potrafią przeprowadzać adekwatną konwersację w porównaniu do innych pacjentów znajdujących się w spektrum autyzmu. W sytuacji subiektywnie silnej lękowo - pojawia się aktywne unikanie.

Osoby z PDA mają zdecydowanie mniej trudności ze zrozumieniem komunikacji niewerbalnej niż inne osoby ze spektrum – odczytują niektóre gesty, mimikę. Jednakże dość często wykazują brak zrozumienia dla sarkazmu, ironii, złośliwości - dosłownie odbierają wszelkie komunikaty.

Mimo, że większość osób z profilem PDA stara się biegle używać wyrazistego języka (martwią się często, że mówią nieskładnie, że nie mogą sobie przypomnieć bardziej adekwatnego słowa) zdarza się, że osoby znajdujący się wokół nich mają często problemy z ich zrozumieniem. Osoby z omawianymi dolegliwościami mogą mieć też pewne trudności z realizacją tego, co słyszą i dlatego też często potrzebują więcej czasu, aby móc to co usłyszą prawidłowo zrealizować. Trudności te mogą prowadzić do nieporozumień i zakłóceń w procesie komunikacji, które mogą przyczynić się do pogorszenia ich zachowania – wycofania się.

6) Obsesyjne zachowania

Silne fascynacje i specjalne zainteresowania realizowane aż do stopnia „obsesyjnego” są bardzo charakterystyczne dla osób z autyzmem spośród wszystkich profili tego zaburzenia, także PDA. Osoby z PDA często koncentrują się obsesyjnie na innych ludziach i pewnych czynnościach mających im, w założeniu, ułatwić funkcjonowanie w społeczeństwie. Obsesyjnie też unikają sytuacji, w których miałyby być narażone na ocenę społeczną. Elizabeth Newson zauważyła, że zachowania unikające zazwyczaj charakteryzuje się tak zwanym „obsesyjnym czuciem”. Osoby o profilu PDA mogą wykazywać na przykład silną fascynację systemem znaków i scenariuszy. Jakieś wydarzenie, w którym ma uczestniczyć osoba z PDA  może być przez nią możliwe do zrealizowania, gdy wydarzy się jakaś inna sytuacja, pojawi się jakaś konkretna osoba, lub znak.

Przedmiotem obsesyjnego zainteresowania osób z profilem PDA mogą być również interakcje z konkretnymi osobami. Może to doprowadzić do prześladowania i nękania innych osób, co prowadzi do eskalowania problemów w relacjach rówieśniczych.

7) Różnice w postrzeganiu zmysłowym

Podobnie jak w innych profilach spektrum autyzmu, osoby z PDA mogą mieć trudności z modulowaniem i integrowaniem informacji sensorycznych. Dotyczy to takich modalności, jak dźwięk, obraz, zapach, smaku i dotyk, propriocepcja (świadomością własnego ciała, „czucie głębokie”).

8) Poważne problemy behawioralne

Znaczna część osób z profilem PDA może mieć poważne problemy kontrolowania i regulowania swoich emocji – szczególnie dotyczy to odczuwania i okazywania smutku, silnego gniewu, strachu. W okresie dzieciństwa, może to przybierać formę długotrwałych, silnych reakcji. Może też mieć postać mniej dramatycznych strategii unikania i szukania wymówek. Istotne jest, aby potrafić dostrzegać takie sytuacje w zachowaniu osoby z PDA i interpretować je jako obecność skrajnego niepokoju lub jako „atak paniki. W takich sytuacjach warto użyć technik reasekuracji, strategii uspokajających oraz technik deeskalacyjnych.

Podobnie jak w innych zaburzeniach ze spektrum autyzmu, zachowanie osoby z profilem PDA może wahać się pomiędzy skrajnymi stanami. Na przykład, dziecko może zachowywać się w sposób bardzo niespokojny w domu, a jednocześnie zachowywać pełen spokój w szkole. Jest to wyuczona strategia radzenia sobie z trudnymi sytuacjami społecznymi. Dziecko w szkole „wchodzi w rolę” – stara się być takie, jakiego oczekuje otoczenie. Po powrocie  do domu musi bardzo często po prostu „odreagować” napięcie i wyjść z roli. W innym przypadku, gdy „wybuchy” dziecka pojawiają się w szkole, gdzie zapotrzebowanie za „dobre” zachowywanie jest znacznie większe niż w domu, może to prowadzić społecznych „wyłączeń” – odsunięciu od grupy, nadania „etykietki” trudnego ucznia. Dla niektórych dzieci ich niepokój może rozwinąć się do takiego stopnia, że ​​prowadzi to dużej eskalacji trudnych zachowań i zachowań unikowych i przestają normalnie funkcjonować w szkole – przestają chodzić do szkoły.